Theo thống kê, Việt Nam hiện có khoảng 8 triệu người khuyết tật (NKT) từ 5 tuổi trở lên, trong đó hơn 4 triệu người là phụ nữ khuyết tật  (PNKT) và 1,2 triệu trẻ em gái khuyết tật. Đây là nhóm yếu thế, dễ bị tổn thương, khả năng tiếp cận với các hoạt động giáo dục, y tế, việc làm cũng như các dịch vụ xã hội khác vẫn còn nhiều hạn chế.

Có quá nhiều rào cản

Mong muốn có một việc làm ổn định để tự nuôi sống bản thân là khát khao của những người PNKT. Tuy nhiên do những định kiến vô hình khiến PNKT bị hạn chế những cơ hội học tập, tìm kiếm việc làm và hòa nhập với cộng đồng. NKT trong độ tuổi lao động hiện khá lớn, trong đó lao động nữ khuyết tật chiếm tỷ lệ không nhỏ. Tuy nhiên, hiện nguồn lực lao động này đang bị bỏ trống, nguyên nhân là do họ gặp phải quá nhiều rào cản trong quá trình tiếp cận việc làm.

Phụ nữ khuyết tật còn gặp nhiều rào cản trong quá trình tiếp cận việc làm. - Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

 Thực tế cho thấy, PNKT đang không có việc làm, có những người đã từng đi làm nhưng bỏ việc vì rất nhiều lý do và có người chưa từng đi làm. Họ bị từ chối do hiệu quả công việc không được bằng so với người bình thường. Họ bị kỳ thị, bị cho rằng yếu hơn, lương thấp so với mặt bằng công việc. Có những người thì gia đình không đồng ý cho đi làm…

PNKT ở cả nông thôn và thành thị hiện đang chủ yếu làm những công việc tự phát không có tổ chức. Phần đa họ nói không được hướng dẫn, giới thiệu, gia đình tạo điều kiện đến đâu thì làm đến đó, không được đầu tư tốt hơn. Chủ yếu các lao động giản đơn. Phụ nữ trên 40 tuổi thường tự bán hàng, phụ nữ trẻ có thể học nghề nhưng các nghề đào tạo không được bài bản nên chỉ làm rất đơn giản. 

Theo báo cáo của Hội LHPN Việt Nam, Việt Nam là nước đang phát triển, tỷ lệ hộ nghèo còn nhiều. Trong đó phụ nữ nghèo và PNKT nghèo chiếm tỷ lệ cao, chiếm khoảng 3,6 triệu người; PNKT sống dựa vào gia đình, người thân và trợ cấp xã hội. Phần lớn họ thuộc hộ nghèo và sống ở nhà tạm. Trong nhóm khuyết tật, chị em phụ nữ có thiệt thòi hơn, từ việc đi hạn chế nên cơ hội tiếp cận công việc cũng hạn chế. Tuy nhiên ngày nay nhận thức xã hội đã khác hơn, chị em cũng có cơ hội tham gia vào các đoàn thể, tham gia kinh doanh, đi làm… Cũng đã có rất nhiều PNKT trở thành bà chủ, nhà kinh doanh với số vốn hàng tỷ đồng. Đó là tín hiệu mừng cho sự vươn lên của PNKT.

Theo các chuyên gia, PNKT thường gặp nhiều rủi ro, dễ bị lạm dụng lao động và tình dục hơn so với những phụ nữ bình thường, các quyền về sức khỏe sinh sản của họ ít được quan tâm và đảm bảo… PNKT cũng chịu nhiều tác động của nghèo đói do các rào cản về giới. Những khó khăn mà PNKT gặp phải cao hơn ít nhất 3 lần so với nam giới và là đối tượng yếu thế cần được bảo vệ. Mặc dù gặp phải những rào cản trong cuộc sống, nhưng NKT, PNKT luôn có nhu cầu, mong muốn được nâng cao kiến thức, năng lực, hiểu biết để vươn lên khẳng định mình trong xã hội.

Qua khảo sát của ILO cùng một số đối tác, hiện các trường dạy nghề vẫn thiếu các điều kiện cơ sở vật chất, tài liệu, kỹ năng làm việc của giáo viên và chưa tiếp cận được với NKT.

 Giải pháp

Thúc đẩy việc làm cho PN KT cần sự phối hợp và thể hiện vai trò của các bên như: các cơ quan quản lý nhà nước; doanh nghiệp; các hiệp hội đoàn thể và bản thân NKT. Chỉ có đi làm và có công việc là một cách hòa nhập vào xã hội nhanh nhất và khẳng định giá trị bản thân tốt đối với NKT.

Giáo dục và đào tạo nghề phù hợp: PNKT muốn có được việc làm, có chỗ đứng bình đẳng trong xã hội thì phải giáo dục và đào tạo cho NKT nói chung, PNKT nói riêng có một nghề nghiệp mà xã hội đang cần, càng tinh xảo càng tốt, và một sự hiểu biết nhất định để có thể tự tin hòa nhập, tự tin làm việc, từ đó mới nói đến việc tạo sự bình đẳng cho họ trong xã hội và trong môi trường mà họ đang sống.

Mặt khác, để tăng cơ hội việc làm đối với PNKT cần quan tâm đến vấn đề giáo dục, nâng cao học vấn và đào tạo nghề cho PNKT, đặc biệt là với nhóm PNKT trẻ tuổi - nhóm có thu nhập bấp bênh nhất, đang học và làm một nghề không được bảo đảm. Bên cạnh đó, cần cung cấp thông tin, tư vấn và giới thiệu việc làm cho PNKT, hỗ trợ vốn, phương tiện đi lại. Đồng thời, có phương hướng thức đẩy việc thực hiện trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp trong vấn đề tạo việc làm cho PNKT; Tích cực truyền thông, giảm kỳ thị với NKT nói chung và PNKT nói riêng.

Tạo môi trường làm việc phù hợp cho PNKT: Chủ trương tạo ra việc làm bền vững cho PNKT cũng cần thay đổi. Đó là cách đào tạo nghề cho PNKT để phù hợp với khả năng của họ. Đồng thời, cần tạo ra môi trường làm việc phù hợp với nhóm yếu thế này, từ cơ sở hạ tầng, trợ giúp về phương tiện đi lại và sinh hoạt, bồi dưỡng kỹ năng sống và kỹ năng pháp lý.